Geschreven door Henk Oosterwijk.
Datum: 25 september 2009.

Uiteindelijk heb ik besloten om in Thorshavn een nieuwe motor in te laten bouwen. Het is een Volvo Penta drie cylinder 28 pk geworden. Deze Volvo heeft overigens nog het grote voordeel dat er een geweldige dynamo bij wordt geleverd. Die zal me in de toekomst 115 Amp leveren i.p.v. de huidige 35 Amp. Is op grote reizen een enorme plus, want dan hoef je je motor niet zo lang te laten draaien om de accu’s op te laden en dat kost weer minder diesel. Op een kleine boot als de mijne zijn dat belangrijke punten. In de omgeving van Thorshavn heb ik proefvaarten gemaakt en toen bleek dat de motor genoeg power levert om er een zwaardere schroef op te zetten. Maar daarmee wacht ik totdat ik terug in Nederland ben. Typisch genoeg is dat daar weer goedkoper en men werkt met programma’s die precies berekenen welke schroef het best voor jouw boot en motor is. Genoeg over de motor, want zeilen blijft toch het belangrijkste.

Om verder naar het zuidoosten te varen moest ik eerst de komst van de tropische storm Bill afwachten. Op het Nederlandse nieuws vernam ik dat een tropische storm nog nooit zo noordelijk Europa is voorbij getrokken. Wat het weer in de noordelijke wateren betreft is er een enorm verschil tussen het weer ’s zomers en wanneer de herfst begint. De golven zijn veel hoger, de zee komt minder tot rust en de wind is veel krachtiger. Je moet bij de overgang van zomers naar winters weer veel geduld hebben. Afwachten totdat er een korte periode van kalmer weer aankomt. En zo heb ik dat ook beleefd. Ik heb het weliswaar erg naar mijn zin gehad op de Faröer, maar ik was toch dagelijks bezig met het interpreteren van de weerkaarten. Ik kan iedereen het programma grib.us aanraden. Ga naar www.grib.us en registreer je. Het kost niets en het is een programma van de Defense Mapping Agency in Amerika. De meeste zeilers die ik ben tegengekomen werken inmiddels met dit programma. Als je je geregistreerd hebt dan verschijnt er op de website een link voor het downloaden van het programma. Met dat programma kun je dagelijks je zogenaamde gribfiles downloaden. En op die gribfiles worden de windkracht en windrichting aangegeven in een gebied dat je zelf bepaalt. Dat kan de hele wereld zijn. Probeer het eerst thuis maar eens uit en je zult zien dat deze informatie heel goed bruikbaar is voor degenen die grotere reizen maken. Af en toe vraagt het programma bij het downloaden je emailadres voor verificatie. Gewoon invullen en daarna gaat het downloaden verder.

En dan is het zover. Er is een zgn. weather window om naar het zuidoosten te varen voordat Bill arriveert. Slechts een paar dagen relatief rustiger weer. Amerikaanse kennissen besloten te vertrekken en ik ging voor hen uit. Ook het Pools/Franse echtpaar met de Vagebond (cruisen al 30 jaar in noordelijke wateren en schrijven boeken en geven presentaties) zagen de mogelijkheid om richting Parijs te vertrekken. Niet meer wachten, zeiden ze, want dan kan het te laat zijn. Op maandag 24 augustus 17.00 LT vertrok ik naar Scalloway op de Shetlands, de Amerikanen volgden me een uur later. Zij namen bij de Faröer een andere meer noordelijke route. Ik ging door de sterke stroming met de hoge golven. Daar maakte ik een snelheid van 6 tot 7 knopen op de motor met het grootzeil gehesen. Die combinatie hield ik de hele twee dagen van de overtocht vol, want het was heel scherp aan de wind koersen en snelheid was belangrijk. Tegen de golven in dus, maar het ging goed. De nieuwe Volvo Penta kon het goed aan en ik verwachtte de vijftig motoruren, tijd voor de eerste inspectiebeurt door een Volvo dealer i.v.m. de garantie, tijdens de overtocht vol te maken. De zee was nog steeds wild van de stormen van de afgelopen dagen en de wind was toch nog een goede 5 beaufort. En dan gebeurt het in de tweede nacht, met uitschieters naar windkracht 6 scheurt het grootzeil finaal doormidden. Ik merk het eigenlijk doordat de giek lager komt te staan en bijna op mijn sprayhood rust. Met een zaklantaarn kijk ik omhoog en zie dat er niets meer te redden valt. Toch moet het zeil zo snel mogelijk naar beneden want het slaat alle kanten op. In de kajuit heb ik me in mijn pak gehesen, en vastgemaakt aan de lifeseezing ga ik naar voren. Door het gemis van het grootzeil slingert de boot enorm heen en weer en ik weet me aan de verstaging en mast vast te houden. Op dit soort momenten, het is echt niet de eerste keer dat ik eruit moet om iets te verhelpen in slecht weer, praat ik tegen mezelf. Ik zeg duidelijk en hardop wat ik doe. Het is mijn ervaring dat dat de concentratie verscherpt. Als iets gelukt is zeg ik wat vervolgens moet gebeuren. En zo krijg ik het zeil op het slingerende schip op de giek gebonden. Als ik naar achteren ga en weer in de kajuit ben, ben ik moe maar zeer voldaan. Ik kijk naar de snelheid en ga weer op de goede koers voor Scalloway liggen. Over de gehele overtocht heb ik 4,5 knopen gemiddeld gevaren en dat is best goed als je bedenkt dat ik tegen de golven in gevaren heb.

Op 26 augustus om 15.30 LT kwam ik in Scalloway aan bij de bootclub. Ik heb heerlijk geslapen en de volgende dag al met mijn vouwfiets Lerwick bezocht. Daar heb ik een monteur voor de servicebeurt geregeld die dezelfde dag nog mij met mijn vouwfiets mee terugnam naar Scalloway en het nodige onderhoud aan de motor heeft verricht. In Lerwick heb ik ook de Amerikanen bezocht. Die waren best sip na die wilde overvaart. Ze hadden net als ik een wilde zee beleefd en harde wind. Hun motor viel uit door een geblokkeerd filter. En vervolgens hield de plotter er ook mee op. Ik heb geprobeerd ze wat op te monteren door te zeggen dat het mooie aan zeilen het contrast is. Zo ben je met inzet van je leven bezig om de overtocht goed te laten verlopen en problemen op te lossen in een wilde zee en het kabaal van de wind en niet lang daarna zit je in de kuip en vertel je rustig over wat je beleefd hebt. Dat hielp hen een beetje om het geheel wat te relativeren, maar de schrik zat er nog steeds goed in. En zij hebben een hele grote Swan zeilboot, met drie bemanningsleden. Ik voelde me toch trots dat de kleine Sogno d’Oro en ik er zo goed uitgekomen zijn. Want dat grootzeil was toch al aan vervanging toe. Ik had het diverse malen opgelapt, maar soms als ik het op de giek aantrok en vastbond scheurde er een naad en moest ik weer aan de bak. De stof van het zeil was door de jaren heen zwak geworden, je kunt ook zeggen gaar. En door de vier jaar lange ervaring gaat bij mij het moreel niet zo snel omlaag. Ook deze keer heb ik weer luide Bach muziek gedraaid tijdens de harde wind. Een prachtige combinatie, moeten jullie ook eens proberen. Is beter dan in een concertzaal met kuchende mensen.

Ik heb nog geprobeerd om het grootzeil op te lappen, maar toen ik zag dat het achterlijk gescheurd was en er daar zelfs een groot stuk zeil (40 cm2) verdwenen was, heb ik het zeil in Scalloway gedumpt. Wel even de reeflijnen en de mastleuvers eraf gehaald, want die kun je nog eens gebruiken. Ach, het was een goede ervaring om ook dit eens mee te maken. Nu moest ik alleen op mijn genua de tocht naar het zuiden verder afmaken. En dan moet je wachten op gunstige wind.

In Scalloway trof ik op de vrijdag ook een andere Amerikaanse boot aan die de overtocht had gemaakt vanuit Thorshavn. Over hun riskante tocht kun je alles lezen op de website www.crosstheatlantic.com. In Thorshavn waren de mensen niet zo te spreken over hen omdat ze een mayday hadden verzonden toen ze onverantwoord dicht langs een eiland voeren waar altijd enorme stroming staat. Toen de helicopter ter plaatse was hebben ze gemeld dat ze de boot weer onder controle hadden. Je moet op hun website maar eens kijken met wat voor een bootje ze deze tocht ondernemen. Nog dezelfde dag zijn ze vanuit Scalloway verder gegaan naar de Orkney’s, iets wat ik zelf niet deed omdat toen en de dagen erna er een 30 tot 40 knopen harde wind stond tussen de Shetlands en de Orkney’s. Dit heeft alles te maken met de tropische storm Bill. En een foute beoordeling van de weerssituatie kan je de kop kosten. Je moet ook weten wanneer je in de haven moet blijven.

Tijdens het eerste weekend van mijn verblijf op de Shetlands was er toevallig ook het bluesfestival. Ik heb dus in de Scalloway Hall en de volgende dag in het Scalloway Hotel heerlijk van blues genoten. Maar ook de leden van de bootclub waren heel uitnodigend wat hun clubhuis betreft en daar heb ik ook wat uurtjes doorgebracht. Ze beschikten trouwens over uitstekende douches en een wasmachine en droger, en dat was allemaal bij de prijs van 6 pond inbegrepen.

Er kwam heel wat slecht weer met harde wind over ons heen, maar op woensdag 2 september zag ik weer een weather window en ben snel vertrokken naar de Orkney’s. Mijn bestemming daar was Kirkwall, omdat ik Dave en Matt in Thorshavn had ontmoet en Dave in Kirkwall woont en me had uitgenodigd om langs te komen. De overtocht was enigszins ruw, omdat de golven nog niet bedaard waren na de laatste storm. En ik wist dat ik tegen windkracht 4 tot 5 uit het zuidwesten moest opboxen. Maar zoals gezegd, het was een unieke gelegenheid om weer los te komen van de Shetlands. Na een lange tocht op voornamelijk de motor – aan het eind draaide de wind en kon ik de genua zetten – arriveerde ik op donderdag om 02.30 in de haven van Kirkwall en had ik toch nog een goede nachtrust. De volgende dag werd ik al door Dave uitgenodigd voor een lobster maaltijd bij hem thuis. Hij heeft me in de daaropvolgende dagen veel van de Orkney’s laten zien. Ik heb de Highland Park Whisky distillery bezocht en weet nu in principe hoe je een goede single malt whisky maakt. Op maandag 7 en dinsdag 8 september raasde een storm over de Orkney’s met 50 knopen wind. Toch weer een hele belevenis in de tamelijk open haven van Kirkwall. Weer eens zag ik boten die bijna over de steiger heen kwamen. Zelf had ik meerdere lange lijnen uitgezet naar een vingersteiger die op 10 meter afstand van mijn vingersteiger lag. Voor een overwintering is de haven van Kirkwall in ieder geval minder geschikt. Vanuit Kirkwall heb ik via het internet alvast een nieuw grootzeil besteld bij zeilmakerij De Vries in Lemmer. Mijn nieuwe zeil krijgt een derde reef erbij en is gemaakt van het dikste bruine doek dat ze kunnen leveren. Zekerheid voor alles. Dan maar wat langzamer bij lichte wind. Kan mij wat schelen, want aan wedstrijden doe ik toch niet mee. Verantwoord doorvaren bij harde wind is belangrijker. In Nederland zal ik aan mijn giek wat voorzieningen moeten aanbrengen voor de derde reef.

Het is misschien vreemd, maar pas als je het zonder een zeil moet stellen, realiseer je je dat de zeilen de motor van de zeilboot zijn en dat je daarin moet investeren. En eigenlijk zijn ze bedrijfszekerder dan de echte motor, want op zich doen de zeilen het altijd en met een dieselmotor mag je dat alleen maar hopen. Een vervuilde brandstof- of koelwaterfilter, water in de diesel, zeewater in de motor, defecte injectoren, verbrande kleppen, er kan toch nog veel mis gaan bij een dieselmotor. Ook al kan ik inmiddels veel verhelpen, bij defecte injectoren of verbrande kleppen houdt het op. Overigens wordt wel eens vergeten dat bij een bepaalde helling van de boot een dieselmotor onvoldoende smering krijgt, warmloopt en uitvalt. Daarom wordt er op bepaalde punten aan de Noorse kust waarvan het bekend is dat de zee er heel wild is in konvooi gevaren onder leiding van de Noorse kustwacht. Met name motorboten maken hier dankbaar gebruik van. Ik zal me een stuk rustiger voelen als mijn zeilen weer compleet zijn.

Ik heb de twee weken in Kirkwall niet volgemaakt, want op zondag 13 september zag ik een mogelijkheid om verder naar het zuiden te reizen. Na twee dagen varen kwam ik aan bij Holy Island en daar heb ik twee dagen geankerd gelegen. Veel zeehonden, zandstanden, echte kastelen en prachtige zonneschijn. En dat allemaal terwijl ik over de wereldomroep hoorde dat het weer in Nederland niet bepaald rooskleurig was. Met de stroom mee ben ik op donderdag op de motor – de wind kwam uit het zuidoosten en daar moest ik nou net naartoe – naar Blyth gevaren. Daar heb ik in de Marina geparkeerd en het enige dat ik over die haven kan zeggen is dat het stikt van de meeuwen en dat ze een bootclubhuis hebben. Vrijdag ben ik van Blyth naar Hartlepool gevaren en zaterdag kwam ik aan in de laatste Engelse haven voor de oversteek naar Nederland, Whitby. Whitby is een groot circus. Tel Scheveningen, Travemunde en Warnemunde bij elkaar op en neem daarvan het kwadraat en dan heb je Whitby met zijn waarzeggers, tatoeageshops, snoepwinkeltjes en alles wat je zo op een kermis tegenkomt. Ik voelde me er als zeiler helemaal niet thuis. De volgende dag ben ik dan ook meteen aan de oversteek begonnen. Ik wist dat de laatste mijlen ruig konden worden i.v.m. naderende storm. Toen ik na anderhalve dag in het donker even ten noorden van Vlieland zeilde, kondigde de Nederlandse kustwacht storm voor alle distrikten af. Ik was dus geheel volgens planning pricies op tijd in de haven van Oost Vlieland.

Na twee nachten ben ik naar het IJsselmeer vertrokken, want in Hoorn geeft mijn dochter Carlien een feest i.v.m. het bereiken van de 25 jarige leeftijd. Via Staveren ben ik in Hoorn bij WVS Hoorn terechtgekomen. Een aanrader, want je ligt er in een prachtige groene omgeving. En eind volgende week is mijn grootzeil al klaar in Lemmer. Veel eerder dan oorspronkelijk gedacht. Daarna ga ik naar mijn eigen vereniging, WV De Amer in Drimmelen. En daar blijf ik een tijdje liggen tot de volgende lange reis. Hier eindigt voorlopig mijn reisverslaglegging. Ik heb heel veel beleefd en ik hoop dat jullie het een beetje hebben kunnen volgen via deze berichten. Tot het volgende avontuur.

Groeten.

Henk Oosterwijk
a/b Sogno d’Oro